آینده نگری جریان اربعین مستلزم کشف منطق آن است و منطق حاکم بر اربعین ،سنت قرآنی “اعتزال جمعی – انتشار رحمانی” است

دکتر محمد مهدی ذوالفقارزاده، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در کمیسیون آینده‌پژوهی کنگره عهد مع الحسین (ع) که در مسجد مقدس کوفه برگزار شد گفت: رصد مناسب و کارآمد آینده یک رویداد یا پدیده از جمله جریان اربعین، مستلزم فهم عمیق آن پدیده است که به طور مرسوم، دست کم با تحلیل در سه سطح تجربی یا خرد، سیستمی یا میانی و الگوهای حاکم یا سطح کلان میسر می شود. سطح تجربی ناظر بر مطالعات میدانی است، سطح سیستمی ناظر بر تحلیل‌های نظام مند مانند تحلیل روند و همه جانبه است اما رصد مناسب آینده اربعین زمانی ممکن می شود که منطق و الگوی حاکم بر آن شناخته شود.

عضو گروه آینده پژوهی دانشگاه تهران ضمن دعوت از خیل دانش پژوهان مشتاق این پدیده برای تحلیل و تبیین پدیده اربعین در سطوح پایین تر با روشهای مناسب، فهم آینده آن را در گروی فهم سطح سوم دانست و چنین مطرح کرد که بی شک، حضور در این میدان وسیع و گسترده و مواجهه با صحنه های عظیم و عجیب، انسان منصف را به سمت ناکارآمدی تحلیلهای صرفا مادی و تکیه بر خرد خودبنیاد در تبیین ابعاد متعالی این رویداد عظیم می رساند. نتیجه حاصل از تحلیل روند رویداد اربعین که با تحول چشمگیر در این سالها توأم است و این مستلزم برخورد فعالانه به آن دست کم طبق آموزه‌های آینده پژوهی است؛ ما را به سمت این سؤال و سؤالاتی از این دست سوق می‌دهد که فاعل این ماجرا با این نظم و تدبیر که «در سالهای اخیر» شدت عجیبی گرفته است، کیست؟ و طی کدام برنامه در حال رشد و نمو است؟

استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران ادامه داد: این ماجرای بزرگ بی شک ریشه در آسمان دارد؛ باید توجه داشت که کشف منطق حاکم بر آن که لازمه رصد کارآمد آینده است ریشه در ابعاد متعالی و آسمانی دارد. البته در زمین نیز در سطوح پیش گفته قابل تحلیل است اما مهم پیوند ابعاد آسمانی و زمینی برای فهم عمیق این پدیده به منظور آینده‌نگری صحیح آن است. این مهم به شواهد متعدد از تکیه صرف به دانشهای رایج بشری بر نمی‌آید. کشف ریشه‌های آسمانی نیازمند رجوع به قرآن و افرادی است که به طرق آسمانی بیش از طرق زمینی آشنا باشند. بنابراین باید مؤلفه های متمایز و اصلی این پدیده را به خوبی شناخت و به قرآن و روایات عرضه کرد.

وی سپس با طرح این سوال اساسی که جریان متعالی اربعین، با این وسعت و ارتفاع در سال های اخیر از کدام نسخه از نسخه های قرآنی و سنت‌های الهی پیروی می کند؟ گفت پاسخ به این سؤال است که ما را به سمت کشف منطق حاکم بر آن یعنی لایه سوم رهنمون می‌سازد. مؤلفه هایی چون حرکت جمعی، کنده شدن افراد از شهر و دیار و دنیای خود و کشیده شدن به مکانی مقدس و نوارنی، کنار رفتن زبان و قومیت و نژاد و مذهب و حتی دین در برخی موارد و خلق صحنه‌هایی شگرف با بروز رفتارهایی بسیار زیبا، اخلاقی و محبت‌آمیز در قبال یکدیگر، پناه به مکانی که در آن افراد، خودشان هستند و خدای خودشان و همه به سوی مواجهه با خلیفه خدا حرکت می کنند، از شاخصهای متمایز واصلی این پدیده است. وی سپس این سؤال را مطرح کرد که این مؤلفه‌ها را در کجای قرآن می توان مشاهده نمود؛ گفت ماجرای اربعین طبق ماجراهای ذکر شده در سوره مریم(س) در خصوص شش نفر از خوبان در گذشته یعنی؛ زکریا، مریم، ابراهیم، موسی، اسماعیل صادق الوعد و ادریس نبی(ع) قابل تبیین است و آن یک سنت الهی اعتزال است. یعنی این افراد توسط خداوند رحمان از شهر و دیار خود کنده می شوند و به جایی برده می شوند که بین آن ها و خداوند متعال (یا خلیفه خداوند) غریبه و نامحرمی نباشد و در آن صورت است که رحمت خاصه خداوند برای هر کدام از آنها به شکلی عجیب جاری می شود!

مدیر گروه مطالعات راهبردی تمدنی پژوهشکده مهدویت و آینده اندیشی مسجد مقدس جمکران با مثبت و مقدس خواندن پیامد اعتزال در سوره مریم (س) و طبق مشیت و نسخه الهی، جاری شدن رحمت خاصه از سوی خداوند رحمان در این ماجرا را دور از انتظار ندانست و افزود: طبق نسخه قرآنی یا سنت الهی اعتزال، باید به جاری شدن رحمت الهی بر شیعیان و شرکت کنندگان در جریان عظیم اربعین آن هم به شکلی عجیب و باورنکردنی، بسیار امیدوار باشیم. در واقع، منطق و الگوی حاکم بر این ماجرا به عنوان رمز کشف آینده آن، سنت «اعتزال جمعی، انتشار رحمانی» است.

دکتر ذوالفقارزاده در پایان تاکید کرد اینکه  مصداق رحمت خاصه خدای رحمان بر شیعیان و مؤمنان در جریان اربعین در سالهای اخیر چیست را دقیقا نمی‌دانیم ولی می توان از همین سوره مریم(س) آیات ۵۹ تا انتهای سوره، استفاده نمود که رویارویی و مواجهه دو جبهه حق و باطل؛ انسجام لشکر حق و تضعیف جایگاه جبهه باطل، تقویت جریان هدایت بر مؤمنان، سمت و سوی اصلی جریان این رحمت خاصه در شکل جمعی آن بر مؤمنان و عاملان به عمل صالح است. در این صورت ما با یک تغییر بزرگ مواجهیم، تغییر و ارتقاء از زیارت-خدمت به عزلت-رحمت، از فردی به جمعی، از پراکندگی و تشتت به انسجام و تشکیل جبهه و لشکر، از مظلوم بودن شیعه به عزت و تضعیف لشکر باطل در سرانجام آن انشاءالله. بنابراین، نه تنها نباید نسبت به آن بی‌اعتنا بود، بلکه همواره باید مترصد جاری شدن رحمت خاصه بر شیعیان و آزادگان جهان باشیم و آینده آن را پیش دستانه طبق نسخه های قرآنی رصد نمود و دلالتهای آشکار و پنهان آن را به طور جدی، فعالانه و آگاهانه در تحولات پیرامونی خود که در پس و پیش جریان اربعین رخ می‌دهد، بررسی نمود.